Większość substancji tworzonych przez nasz organizm ma istotny wpływ na nasze zdrowiem, jednak zazwyczaj ta dawka musi być stosowna do warunków naszego organizmu. Zarówno braki jak i nadmiar poszczególnych hormonów, enzymów, witamin, aminokwasów może doprowadzić do wystąpienia przykrych skutków ubocznych. Nie inaczej jest, gdy zainteresujemy się składnikiem takim jak erytropoetyna. Z jednej strony to istotna dla naszego glikoproteina pobudzająca rozwój komórek, z drugiej strony silny środek stymulujący wykorzystywany jako doping w sporcie. To właśnie tak zwanym EPO będziemy chcieli tym razem się zająć i postaramy się o dokładne przedstawienie tego właśnie składnika. Czym się charakteryzuje, kiedy można go stosować, dlaczego został zakazany w sporcie. Co to takiego erytropoetyna – charakterystyka
Spis treści Co to takiego erytropoetyna – charakterystyka
Prawidłowy poziom i zastosowanie erytropoetyny
Nieprawidłowa wartość erytropoetyny – co będzie oznaczać?
Dlaczego sportowcy sięgają po erytropoetynę?
Erytropoetyna – stosowana jako lek
Niebezpieczeństwo w przypadku stosowania EPO u osób zdrowych
Erytropoetyna to glikoproteina, która w naszym organizmie tworzona jest przez nerki, w przypadku płodów za jej produkcję odpowiada wątroba. To składnik, którego zadaniem jest pobudzenie rozwoju komórek macierzystych układu czerwonokrwinkowego, płytek krwi i układu granulocytarnego. To w jakim tempie wytwarzana jest erytropoetyna uzależnione jest tego jaką mamy liczbę erytrocytów. Jeśli dojdzie do spadku liczby erytrocytów w nadmiernym stopniu organizm rozpoczyna uwalnianie erytropoetyny. Jej stężenie uzależnione jest również od tego jaka będzie masa czynnego miąższu nerek. Jeśli nerki są niewydolne będzie dochodziło do zmniejszenia stężenia erytropoetyny. EPO jest składnikiem, który odpowiada na zapotrzebowanie tkanki na tlen, dlatego właśnie jest tak cenna dla sportowców. Jednak jednym dozwolonym działaniem jest stosowanie treningu, który doprowadzi do tego, że organizm będzie mógł produkować większe dawki erytropoetyny. Natomiast jej przyjmowanie w zewnętrznych preparatach będzie zawsze niedopuszczalne i jest formą zakazanego w sporcie dopingu.
Prawidłowy poziom i zastosowanie erytropoetyny
Według specjalistów prawidłowe stężenie erytropoetyny u ludzi powinno być na poziomie 6–32 µg/ml. Jeśli zwrócimy uwagę na rytm dobowy organizmu najwyższe wartości będą w godzinach nocnych zaś najniższe w godzinach porannych. Produkcja erytropoetyny w większej dawce będzie w przypadku spadku saturacji krwi płynącej w tętnicach nerkowych. Spadek będzie pojawił się w momencie istotnej niewydolności nerek. Produkty lecznicze, w składzie których znajduje się erytropoetyna są stosowane w przypadku osób, które chorują na niewydolność nerek. Jeśli ktoś jest w okresie dializowania należy taki właśnie środek zastosować. Oprócz tego również w hematologii oraz w onkologii jako lek pomocniczy, między innymi przy chłoniakach nieziarnicznych, gdy występuje niewielki stopień złośliwości. Terapia erytropoetyną będzie obarczona ryzykiem rozwinięcia się nadciśnienia tętniczego, które jest właśnie głównym skutkiem ubocznym stosowania EPO. Badania prowadzone nad erytropoetyną pozwoliły wykazać, że jest to również środek, który może poprawiać naszą motywację, wpływa na chęć do działania, ponieważ działa bezpośrednio na mózg człowieka. Zdolność wysiłkowa człowieka rośnie niezależnie od zmiany masy hemoglobiny i liczby erytrocytów.
Nieprawidłowa wartość erytropoetyny – co będzie oznaczać?
Mamy takie sytuacje, w których wskazane będzie przeprowadzenie badań erytropoetyny w organizmie. Między innymi w przypadku niedokrwistości, przy poliglobuli, chorobach nerek, czerwienicy. Jeśli okaże się, że poziom erytropoetyny nie jest odpowiedni może to oznaczać następujące problemy: Podwyższona wartość erytropoetyny może oznaczać: – czerwienicę – nadmierne palenie papierosów – problem z niedokrwistością – szybki rozpad czerwonych krwinek – niedokrwistość aplastyczną – brak działania szpiku kostnego – niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza – wykonanie w nieodległym czasie treningu w wysokich górach – niedotlenienie wynikające z choroby serca. Obniżona wartość może oznaczać: – problem z mocznicą – niedokrwistość wynikającą z zaburzenia w pracy nerek
Dlaczego sportowcy sięgają po erytropoetynę?
Współczesny sport to nieustanna walka o coraz lepsze osiągnięcia i możliwie najlepsze wyniki. Pieniądze jakie występują w sporcie to główny czynnik, który zachęca do sięgania po doping w różnorakich formach. Do tej wybieranej niestety dość często zalicza się właśnie erytropoetyna. Po tak zwane EPO sięgają przede wszystkim sportowcy uprawiający dyscypliny wytrzymałościowe. Składnik ten zwiększa bowiem skutecznie ilość czerwonych krwinek i transport krwi do mięśni co sprawia, że możliwość fizyczne znacząco rosną. Dlatego EPO wykorzystywane jest w takich dyscyplinach jak: piłka nożna, piłka koszykowa, chód sportowy, biegi długodystansowe, pływanie długodystansowe, narciarstwo biegowe, kolarstwo, wioślarstwo. Jeśli wskażemy krótko na charakterystykę EPO można ukazać następujący łańcuch zdarzeń – EPO stymuluje dojrzewanie czerwonych krwinek – więcej czerwonych krwinek to więcej hemoglobiny – więcej hemoglobiny to lepszy transport tlenu – więcej tlenu we krwi to więcej tlenu w mięśniach – więcej tlenu w mięśniach to większe możliwości fizyczne i większe osiągnięcia sportowców. We współczesnym sporcie, gdzie różnice między poszczególnymi sportowcami są minimalne, nawet niewielka dawka EPO może okazać się decydująca i wpłynąć na zwycięstwo. Pieniądze jakie można uzyskać sprawiają, że sportowcy ryzykują wykrycie dopingu i decydują się na jego przyjęcie. Współcześnie EPO zostało wzniesione na najwyższy poziom, jeśli chodzi o proces jego uzyskiwania i tym samym jego wykrycie jest jeszcze trudniejsze, dlatego WADA musi nieustannie pracować nad swoimi możliwościami wykrywania dopingu w sporcie.
Erytropoetyna – stosowana jako lek
Erytropoetyna wykazuje istotny wpływ na ludzki organizm, ponieważ poprawia wydolność wysiłkową, metabolizm, poprawia energetyczną efektywność organizmu. Jednak jego przyjmowanie w formie syntetycznej powinno być traktowane ostrożnie. Jest to tak naprawdę lek, który może być stosowany wyłącznie pod kontrolą lekarza. Wykorzystuje się go jako środek wspierający organizm przy niewydolności nerek, w hematologii i także w onkologi. Zawsze jednak dawka musi być dobierana przez lekarza, który będzie miał decydujący głos i powinien wybrać dawkę w taki sposób, by była bezpieczna dla organizmu.
Niebezpieczeństwo w przypadku stosowania EPO u osób zdrowych
Należy pamiętać, że EPO to produkt, który może okazać się niebezpieczny dla naszego organizmu, jeśli zostanie wprowadzony w nieodpowiedniej dawce. Duże niebezpieczeństwo pojawia się w momencie, gdy w układzie krwionośnym znajduje się zbyt duża ilość czerwonych krwinek. W takim momencie dojdzie do zgęstnienia krwi i pojawić się mogą skrzepy. W ten sposób rośnie ryzyko pojawienia się zakrzepicy mózgowej, zatorowości płucnej i zakrzepicy żył głębokich. Może to prowadzić do udaru bądź zawału serca, skończyć się śmiercią bądź kalectwem. Dlatego osoby zdrowe, sportowcy przyjmujący EPO mogą doprowadzić w ten sposób do poważnych problemów zdrowotnych.Ślady obecności EPO w organizmie wykrywalne są nawet po 8 latach od podania.