Nie da się zaprzeczyć, że kilkadziesiąt ostatnich lat to okres, w którym medycyna istotnie posunęła się do przodu i była w stanie wypracować zróżnicowane mechanizmy, dzięki którym jesteśmy w stanie wcześniej reagować na problemy chorobowe jakie mogą dotyczyć naszego organizmu. Między innymi badania laboratoryjne, w których wykorzystuje się ludzką krew pozwalają szybko określić jaki stan chorobowy dotyczy danej osoby i w jaki sposób będzie można na ten problem szybko zareagować. Taką istotną rolę ma również prokalcytonina określana również skrótem PCT, dzięki której można rozpoznać stan zapalny w organizmie i określić czy jest to wynika infekcji wirusowej czy zakażenia bakteryjnego. Postaramy się w tym wpisie nieco bliżej przedstawić marker PCT i jego istotną rolę, jaką pełni obecnie przy wykonywaniu morfologii krwi. PCT – czym jest prokalcytonina?
Spis treści PCT – czym jest prokalcytonina?
Jakie normy PCT we krwi?
Kiedy warto będzie wykonać badanie poziomu PCT?
Jak oceniać wyniki morfologii z wyznaczeniem PCT?
Oznaczenie PCT skuteczniejsze niż OB
PCT – czyli prokalcytonina może być określona jako marker stanu zapalnego, który będzie dawał okazję do tego, by odróżnić w organizmie wystąpienie stanu wynikającego z zakażenia bakteryjnego od pojawienia się infekcji wirusowej. Jest to ważny element badania krwi, morfolofia wykonywana właśnie w tym kierunku jest dość często zalecana, przede wszystkim w celu określenia poważnych stanów chorobowych, w tym głównie sepsy. Rozszerzając samo określenie skrótu PCT należy powiedzieć, że jest to prohormon tarczycy, którego wydzielanie będzie regulowane przez hormonalną stymulację organizmu. PCT wydzielana jest przez komórki całego ciała, w momencie, gdy pojawi się działanie czynnika zapalnego. W krwi prokalcytonina występuje w małym stężeniu, jednak pod wpływem pojawienia się markerów zapalnych jak cytokiny czy toksyny zaczyna sie szybki wzrost stężenia we krwi. Wystarczy kilka godzin, by zaobserwować nawet tysiąckrotny wzrost. Jeśli taka sytuacja ma miejsce morfologię krwi powinno się wykonywąc raz na dobę, by mieć stałą kontrolę nad poziomem PCT.
Jakie normy PCT we krwi?
Jeśli chodzi o oznaczenie PCT warto będzie zwrócić uwagę na to jaka powinna być norma w próbce krwi żylnej, która pobierana będzie na czczo. Tutaj warto wskazać podstawową normę dla ludzi na poziomie 0,05-0,1 ng/ml. Jest to norma obowiązująca wszystkich z wyjątkiem dla noworodków przez pierwsze dwie doby życia. Wtedy bowiem występują następujące normy: – 0–6 godzin: 2 ng/ml – 6–12 godzin: 8 ng/ml, – 12–18 godzin: 15 ng/ml, – 18–30 godzin: 21 ng/ml, – 30–6 godzin: 15 ng/ml, – 36–42 godzin: 8 ng/ml, – 42–48 godzin: 2 ng/ml. Gdy dziecko chodzi w trzecią dobę życia będą go dotyczyć wspominane już powyżej normy dla dorosłych.
Kiedy warto będzie wykonać badanie poziomu PCT?
Badanie poziomu PCT może mieć różny charakter w zależności od tego czy będzie to dotyczyć dziecka czy osoby dorosłej. W przypadku noworodków badanie poziomu PCT jest bardzo istotne, ponieważ pozwala szybko wykazać ewentualne zakażanie bakteryjne. Sepsa u noworodka rozwija się bardzo szybko, dlatego właśnie szybkie wychwycenie wysokiego poziomu PCT jest bardzo ważne, by dzięki szybkiej diagnostyce udało się zareagować w odpowiednim momencie. Szczególnie badanie takie powinno się wykonać w momencie, gdy u dziecka występuje problem z wysoką gorączką bez określonej przyczyny. Takie badanie powinno się wykonać również w momencie, gdy u kobiety rodzącej pojawiała się w okresie okołoporodowym jakaś infekcja. Również wczesne pęknięcie pęcherza płodowego czy tachykardia u płodu to czynniki, które powinny skłonić do oznaczenia poziomu PCT w krwi dziecka. Tego typu oznaczenie prokalcytoniny okazuje się dużo skuteczniejsze w diagnostyce infekcji bakteryjnych niż oznaczanie OB bądź CRP. Jeśli chodzi o osoby dorosłe wysoki poziom będzie pojawił się w przypadku zakażenia bakteryjnego, grzybiczego, AIDS, nowotwory, oparzenia, stany zapalne trzustki, zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych, wstrząs septyczny. Przede wszystkim w przypadku dorosłych oznaczenie PTC będzie wykonywane w diagnostyce sepsy. Okazuje się jednak, że medycyna pracowała na możliwością jeszcze szerszego wykorzystania morfologi z oznaczeniem PCT i dlatego obecnie również stosuje się to badanie w celu: – wczesnego wykrycia zakażeń bakteryjnych – różnicowanie zakażeń bakteryjnych – monitorowanie chorych we wstrząsie septycznym – monitorowanie osób z wysoką gorączką – ocena rokowania dla osób w stanie krytycznym – diagnostyka różnicowa stanów gorączkowych – różnicowanie ostrego zapalenia trzustki o etiologii żółciowej od toksycznej. Jeśli dokona się oznaczenia poziomu PCT we krwi będzie można stwierdzić czy zakażenie związanej jest z infekcją bakteryjną i dzięki temu można ocenić czy warto stosować w tym przypadku antybiotyki.
Jak oceniać wyniki morfologii z wyznaczeniem PCT?
Jeśli chcemy zrozumień znaczenie morfologii z oznaczeniem PCT warto będzie zwrócić uwagę na to w jaki sposób wyniki trzeba będzie interpretować. Poziom powyżej 0,5 ng/ml może wskazywać na to, że rozwija się sepsa. Dokładniej wygląda to tak, że do 2 ng/ml mamy średnie ryzyko rozwoju ciężkiej sepsy. Od 2 do 10 ng/ml będzie to znaczne ryzyko a powyżej 10 ng/ml będziemy mieli poważną odpowiedź zapalną i bardzo wysokie ryzyko rozwoju sepsy. Poza tym, że dokonuje się oznaczenia PCT ilościowo powinno się także zwrócić uwagę na to, że bardzo ważna jest dynamika zmian stężenia. Z tego właśnie powodu oznaczanie poziomu wykonuje się regularnie, by ocenić jak wygląda zmiana w zakresie rozwoju infekcji. Jeśli poziom wzrasta z każdym badaniem to oznacza, że infekcja gwałtownie się rozwija. Dodatkowo, gdy rozpocznie się terapię zakażenia również wykonuje się badanie PCT, ponieważ określa się, że powinno ono spadać z każdym dniem o 50%. Wtedy można mówić o tym, że antybiotykowa terapia przynosi zadowalające efekty.
Oznaczenie PCT skuteczniejsze niż OB
Jeszcze kilkanaście lat temu na całym świecie powszechnie wykorzystywano się odczyn Biernackiego – OB jako marker stanu zapalnego. Badano wtedy szybkość opadania krwinek czerwonych w jednostce czasu. Jeśli OB było podwyższone był stan zapalny, infekcja, uraz. Jednak na te wyniki wpływ miały również inne czynniki jak ciąża, trening fizyczny, ilość wody w organizmie, temperatura ciała. To sprawiło, że wyniki nie były tak skuteczne jakby tego oczekiwano. Rozwiązaniem stało się oznaczenie CRP a więc białka C-reaktywnego, które było mniej podatne na inne czynniki i dlatego wyniki badań okazywały się dokładniejsze. To właśnie CRP sprawiło, że badanie OB było wykonywane coraz rzadziej. Ostatnie lata to jednak czas, gdy miejsce CRP zajmuje prokalcytonina, która również nie jest podatna na wpływ innych czynników, ale będzie lepszym markerem stanu zapalnego niż CRP, ponieważ wzrost jest szybszy i wyższy. To sprawia, że wyniki badań są dokładniejsze i zdecydowanie szybciej można zdiagnozować pojawienie się stanu zapalnego. W niektórych stanach chorobowych szybkie reagowanie jest bardzo ważne, dlatego badanie PCT okazało się tak istotne. Nie da się zaprzeczyć, że prokalcytonina stała się bardzo ważnym markerem stanu zapalnego i możliwość jej skutecznego oznaczania jest bardzo ważnym korkiem na przód, jeśli chodzi on ratowanie życia ludzkiego.